Βασίλης Τζαβάρας - Η λέξη που λείπει

Ένας γλάρος μέσα στην κιθάρα.

Δεν θα πω ψέμματα, τις περισσότερες φορές αποφεύγω παρουσιάσεις βιβλίων, μουσικών έργων και άλλων εκθέσεων τέχνης, καθώς οι μονότονες επαναλήψεις της σπουδαιότητας των δημιουργών καταφέρνουν εξαρχής γερο πλήγμα στο όποιο ενδιαφέρον θα μπορούσε να μας καλλιεργήσει.

Όλα τα παραπάνω κάθε άλλο παρά ισχύουν για την σημερινή λιτή και όμορφη μουσική βραδιά, αφιερωμένη στις νέες συνθέσεις του Βασίλη Τζαβάρα.

Εν αρχή ο λόγος δίνεται στην Σοφία Μαραθάκη που συνεργάζεται στις παραστάσεις της σχεδόν αποκλειστικά με τον συνθέτη και στον, επίσης μουσικό δημιουργό, Κώστα Γρηγορεα.

Ο κύριος της δυάδας, με αρκετό αυτοσαρκασμό, καταλήγει να εξυμνεί το δίπολο του ταλέντου του τιμώμενου προσώπου ως συνθέτη, κλεισμένου στη μοναχικότητα του δημιουργικού σύμπαντος του, αλλά με την κατάκτηση επίσης της ιδιότητας του χαρισματικού εκτελεστή - περφόρμερ. Και στο τέλος σε καλεί να ακούσεις τις ξεχωριστές μελωδίες σπίτι σου, ξεχνώντας προσωρινά την ηχορύπανση των σύγχρονων σκουπιδιών της βιομηχανίας.

Η γλυκύτατη σκηνοθέτης και ηθοποιός Σοφία Μαραθάκη, δήλωσε ταπεινά μη ειδικός της μουσικής, αλλά παρόλα αυτά το ένστικτό της την κατευθύνει σε ξεχωριστές στιγμές που συνοδεύουν τις ηχητικές αλλά και σιωπηλές δραματουργικές σκηνές των έργων της.

Έκπληξη για μένα η αποκάλυψη πως έχει την εμμονή ελέγχου, την οποία ισορροπεί ιδανικά η εκτός τετραγώνων σκέψη του Βασίλη.

Ο λογος πλέον δίνεται στην κιθάρα, μια απο τις πιο όμορφες που έχω δει - και ούτε εγώ δηλώνω μουσικογνώστης. Ο Τζαβάρας δεν έπαιξε μουσική, αλλά ζωντάνεψε ένα αλλόκοτο μα συναρπαστικό σύμπαν.

Η αρχή μου θύμισε το στοιχειωμένο ταξίδι του Νεκρού στην ταινία του Τζάρμους. Αν και έχω δει αρκετές απο τις παραστάσεις της ομάδας ΑΤΟNAL, άξιζε απολύτως να δωθεί σήμερα ο πρωταγωνιστικός ρόλος στον αφανή ήρωα της δράσης. Κατάλαβα πόσο διακριτικά καθοδηγούσε την έκβαση μιας ιστορίας, αφοπλίζοντας τις συναισθηματικές μας παρωπίδες.

Τα μουσικά κομμάτια συνοδεύονταν απο διαφορετικές απαγγελίες, άλλοτε ως εσωτερικοί μονόλογοι και άλλοτε ως ρητορικές ερωτήσεις για την πολεμική φύση και τον πεσιμισμό της ανθρώπινης εξέλιξης και πορείας. Και οι τέσσερις "ραψωδοί" μας χάρισαν ωραίες λέξεις, με διαφορετικό ύφος ο καθένας που άλλοτε γινόταν κωμικό, άλλοτε Μπεκετικό ή στοχαστικό.

Εκείνο που με εντυπωσίασε ήταν πως σε αντίθεση με μια θεατρική παράσταση που συνοδεύεται διακριτικά από νότες, εδώ οι λέξεις χάθηκαν μέσα στην μουσική που μίλησε στις καρδιές μας σε σχέση μεν αλλά υπερβαίνοντας τον λόγο.

Προτού ολοκληρωθεί ένα πραγματικό πολύ φτωχό κείμενο για όσα διαδραματίστηκαν στη Φρυνίχου, θα ήθελα να τονίσω τα τρία προσωπικής μου προτίμησης χαιλαιτς.

Τον εξαιρετικό μονόλογο της πολυσχιδούς Νάνας Παπαδάκη, που μέσα σε ελάχιστα λεπτά μας κοινώνησε τον φόβο, την απάθεια, το σοκ, την συνειδητοποίηση, την απόγνωση και εν τέλει τον προσωπικό συμβιβασμό. Έτσι δεν καταλήγει εξάλλου το σκάκι θάνατος - ζωή; Η αναφορά αυτή σε τίποτα δεν υποτιμά τους εξεραιτικούς συναδέλφους της.

Λίγο πριν το τέλος τη σιωπή συνόδευσε το σκοτάδι, και ο εκτελεστής με ελάχιστο φωτισμό σε μια γωνία της σκηνής αποχαιρέτησε τα πλήκτρα ενός πιάνου με μια ευαίσθητη μελωδία.

Η σκηνή λοιπόν άντεξε κι αυτό φάνηκε στο θερμό χειροκρότημα.

Το τρίτο προσωπικό μου χαιλαιτ δεν το ξέχασα, και πώς θα μπορούσα άλλωστε αφού αυτό ενέπνευσε τον τίτλο αυτής της παρουσίασης.

Ο μουσικός ποιητής με τη βοήθεια απλών μουσικών οργάνων πλημμύρισε τη σκηνή με θάλασσα, ακουμπώντας στα αυτιά μας ένα αόρατο κοχύλι οπου άλλοτε σε χαλάρωνε ο παφλασμός των κυμάτων, άλλοτε σε αναστάτωνε μια θαλασσοταραχή ενώ στην κορύφωσή του ενώ νομίζεις πως ακούς φωνές πλασμάτων του Αμαζονίου, κλείνεις τα ματια για να βρεθείς σε μια ειδυλλιακή ηρεμία ακούγοντας τους γλάρους που πετούσαν πάνω απ'τις χορδές της πιο όμορφης κιθάρας.

Πρόσφατα ο Ταραντίνο αποδεχόμενος εκ μέρους του Μορικόνε το  πρώτο βραβείο της πολύχρονης θητείας του σε κινηματογραφικές - και όχι μόνο - συνθέσεις, μίλησε καταγγελτικά για τα λόμπι που πριμοδοτούν τις μετριότητες.   Διαβάζοντας το βιογραφικό και την πορεία του Τζαβάρα, είμαι σίγουρος πως θα είχε μόνιμο σύμμαχο των Κουέντιν, τόσο με το ταλέντο όσο και το ήθος και τη σεμνότητά του.

Ευχαριστούμε που μας επιτρέψατε να γίνουμε συνοδοιπόροι σας σε αυτό το ιδιαίτερα φτιαγμένο σύμπαν.

Υ.Γ. Αν και δεν μου αρέσει να γράφω κάτι αρνητικό, δεν μπορώ να μην σχολιάσω την έλλειψη σεβασμού προς τους καλλιτέχνες, όταν καταβάλουν μέγιστη προσπάθεια να δημιουργήσουν μια ατμοσφαιρική κατάσταση αλλά διακόπτονται απο μονίμως πηγαινοερχόμενους θεατές, χωρίς καμία διακριτικότητα. Κουλτούρα και παιδεία δεν είναι μόνο να πηγαίνεις θέατρο, αλλά να σέβεσαι και τους καλλιτέχνες που καταθέτουν ψυχή, και τους θεατές που δεν αρέσκονται σε ριάλιτι σόου και εκπομπές προσωπικών εξομολογήσεων ως παράσταση μέσα στην παράσταση. Ας κάνουμε επιτέλους μία μικρή θυσία για τα ενστικτά μας, αλλά μία τεράστια υπέρβαση για την τέχνη που αγαπάμε.