Η φαλακρή τραγουδίστρια - Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν

Εγκλήματα στο όνομα των λέξεων.

Η καλοκαιρινή Αθήνα βρίσκει την Διονυσίου Αρεοπαγίτου πανέμορφα πολύχρωμη να υποδέχεται τους περιηγητές από διάφορα μέρη του κοσμου που τραγουδούν, γελούν και ερωτεύονται κάτω από την αγέραστη Ακρόπολη. Τί ωραία εικόνα να επιστρέφεις στην πατρίδα σου και να συναντάς τα στολίδια της. Ένα εκ των οποίων βρίσκεται στον αριθμό 14 της οδού Φρυνίχου και φέρει δίπλα στην λέξη τέχνη το όνομα ενός από τους πιο αφοσιωμένους υπηρέτες της. Είμαι απολύτως βέβαιη πως ο Κάρολος Κουν θα διασκέδαζε πίσω από κάποιο σύννεφο του σκηνικού  με τις απολαυστικές ερμηνείες και θα ήταν υπερήφανος για την εμπνευσμένη σκηνοθετική απόδοση μιας αθόρυβα εργατικής μέλισσας του σύγχρονου θεάτρου.

Η Σοφία Μαραθάκη θα μπορούσε να είναι το alter ego του Ιονέσκο, αφού είναι διακριτή η προσπάθεια της να σκάψει κάτω από την ανοησία της εποχής μας και να δείξει πως το στοιχείο εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, η γλώσσα αδυνατεί να γίνει όπλο επικοινωνίας και σαν την πυρηνική φυσική και την τεχνολογία απομονώνει το άτομο με καταστροφικά αποτελέσματα.

Στην ηλικία που βρίσκομαι σήμερα, ο συγγραφέας πρωτοπαρουσίασε το έργο του, με όχι τόσο ενθουσιώδη υποδοχή από το Παρισινό κοινό. Πόσο όμως επίκαιρο είναι 69 χρόνια μετά. Ολόκληρη η φιλοσοφική θεώρηση του Μπέκετ και των λοιπών εκπροσώπων του θεάτρου του παραλόγου μοιάζει με τα σημερινά δεδομένα να επιβεβαιώνεται σαν την θεωρία της σχεπολιτικές του Αϊνστάιν.

Όσο κι αν θα προσπαθούσε ο Ιονέσκο, δεν θα μπορούσε να ξεπεράσει τις πολιτικές αστοχολογίες, την ευρεσιτεχνία των lol ως ουσιαστικού τρόπου σοσιαλμιντικής έκφρασης, την επανάληψη των ίδιων φράσεων στις ειδήσεις, στις σαπουνόπερες και τους παπαγάλους που δημιουργούν τα εκπαιδευτικά συστήματα.

Θα ήθελα πολύ να επεκταθώ στην καλλιτεχνική και φιλοσοφική επανάσταση του 20ου αιώνα, από το Ντανταϊσμό και το σουρεαλιστικό κίνημα έως τον θεμελιωτή του υπαρξισμού Καμύ ή τον μισητό στον Ιονέσκο Σαρτρ. Αλλά θα υποτιμούσα τους συνεργάτες και συντελεστές μιας αληθινά ξεχωριστής παράστασης.

Το πρώτο πράγμα που συναντάς μπαίνοντας στην αίθουσα είναι ένα λιτό και εμπνευσμένα φωτισμένο σκηνικό, με τα σύννεφα να δηλώνουν πιθανόν το πώς ο γαλανός ουρανός της Γαλλικής επαρχίας εκστασίασε τον Ιονέσκο με μια εξωπραγματική πτήση που του αποκάλυψε την αληθινή διάσταση του κόσμου. Κάπως έτσι, λουσμένος από το φως άρχισε να σκαλίζει κάτω από την επιφάνεια της όποιας βεβαιότητας.

Με το τσούγκρισμα δυο ποτηριών κρασιού, τα χαριτωμένα αγόρια της υποδοχής μας καλωσορίζουν και μας δίνουν με χιούμορ οδηγίες καλής συμπεριφοράς εν ώρα παράστασης. Ο κόσμος ζεσταίνεται και ο θίασος κάνει την κωμικότατη είσοδό του.

Ολόκληρη η σεκάνς έχει άμεση αναφορά στον τρόπο που εμπνεύστηκε ο συγγραφέας το πρώτο του έργο. Με την μέθοδο αυτοεκμάθησης Αγγλικών Assimil γνώρισε ο ίδιος πρώτα κι έπειτα σύστησε και σε εμάς το μεσοαστικό ζευγάρι Smith. Με συνεχείς επαναλήψεις φράσεων ανακάλυψε πως δεν μαθαίνει να επικοινωνεί αλλά οι λέξεις αρχίζουν να χορεύουν ξεφεύγοντας από το όποιο περιεχόμενό τους. Έτσι και οι ήρωες μας χορεύουν σαν μικρά παιδιά επαναλαμβάνοντας ρυθμικά το μάθημά τους.

Στη συνέχεια χωρίζουν σε ζευγάρια που κάνουν διαλόγους χωρίς καμία σύνδεση μεταξύ τους. Ο τρόπος που η σκηνοθέτης τονίζει την τεράστια απόσταση και απομόνωσή μας είναι βάζοντας τους χαρακτήρες τόσο κοντά και με κυκλικές άριστα συντονισμένες κινήσεις ξεκινάει το ρεσιτάλ της ασυναρτησίας τους.

Οι προφορές των ηθοποιών πολύ καλά δουλεμένες, όπως επίσης και η άψογη σωματική τους στάση, τόσο κρύες προσωπικότητες, ρομπότ όπως τους περιγράφει ο ίδιος ο συγγραφέας.

Πολύ σωστά η σκηνοθέτης βάζει τους πάντες να επαναλαμβάνουν Μάντσεστερ, όχι ως ψίθυροι στη σκιά αλλά σαν μια ορχήστρα που συναγωνίζεται να μιμηθεί ο,τι κλισέ υπάρχει.

Στην βάση μιας αληθινής τραγωδίας οι χαρακτήρες θυμίζουν τους Ηλίθιους του Τρίερ κι αυτό προκαλεί το γέλιο του κοινού.

O Μάριος Παναγιώτου είναι ξεκαρδιστικός εκφέροντας τις ατάκες του με Βρετανική ιδιοσυγκρασία αλλά υποτιμητικό τρόπο. Το αντιπαλο δέος, η Φωτεινή Παπαχριστοπούλου διατηρεί ισότιμη τη σχέση, και κλέβει την παράσταση με την σοφιστική ρητορική πως ο κανένας μπορεί και να χτυπήσει ένα κουδούνι.

Η Μαρία Παρασύρη και ο Κωνσταντίνος Παπαθεοδώρου πείθουν ως άγνωστοι συγκάτοικοι μιας ρουτίνας που γέννησε ή όχι κάτι αποκλειστικά δικό τους.

Η μικροκαμωμένη και πάντα κομψή Σοφία που δεν διστάζει ποτέ να τσαλακώνεται με κάθε ρόλο, είναι μια πιστευτή εικόνα γαλλίδας υπηρέτριας, γνωστή απόκρυφων άλλων, εμφανισιακά μια αθώα δροσερή ύπαρξη αλλά όμως ένας γενναίος Σέρλοκ Χολμς με άγνωστες πτυχές της προσωπικής της πορείας και του ρόλου της μέσα στην οικογένεια των Σμιθ.

Την Μαραθάκη την είδα πρώτη φορά ως μέλος της παράστασης Μ του Γιάννη Ο. - ομάδα Splish Splash όπου διαπίστωσα το ταλέντο της στο Βοντβίλ, το σωματικό θέατρο και την βωβή κωμωδία. Στη συνέχεια με κατέκτησε αγνώριστη στο DOS, την εξαιρετική ταινία του Αθανασίου. Ένας χαμαιλέων της δραματικής τέχνης και σωστός καθοδηγητής της ομάδας ΑΤΟΝΑΛ, τους οποίους καθοδήγησε στην υποκριτική αρτιότητα. Είναι σπουδαίο να καταγγέλεις την αποξένωση ως καλοκουρδισμένη ομάδα. Στην κίνηση και τον λόγο γίνονται μια γροθιά.

Ο Κωνσταντίνος Μωραϊτης αν και με εκκεντρικό στυλ ξεχωρίζει με την ενέργειά του. Σε εντελώς άλλο πνεύμα πάντως, δεν ξέρω γιατί αλλά μου φάνηκε σαν να βγήκε απο το σύμπαν του Game of thrones.

Είχα καιρό να δω ενα τόσο ενθουσιώδη θίασο. Όλοι απολάμβαναν τους ρόλους τους κι έδωσαν ρεσιτάλ κωμικών εκφράσεων με την σοβαρότητα δήθεν σαιξπηρικού στιβαρού πονήματος.

Το πρώτο πράγμα που θα έπρεπε να έχω ήδη σχολιάσει θετικά είναι τα κοστούμια. Ο Κωνσταντίνος Ζαμάνης έντυσε καλαίσθητα την βαρβαρότητα των ηρώων. Τα χρώματα αισιόδοξα, μια οπτική όαση.

Εν αρχή ην το τέλος και κάπως έτσι ο Κος και Κα Σμιθ γίνονται κύριος και κυρία Μάρτιν μετά από την αποκορύφωση ανολοκλήρωτων ιστοριών και την απόληξη σε άναρθρες κραυγές.

Το χειροκρότημα φυσικά δυνατό και αν και τραγικό στιγμές στιγμές γελάσαμε με τα ίδια μας τα χάλια. Γιατί ουσιαστικά η Φαλακρή τραγουδίστρια με την καθημερινή περιποίηση της κόμμωσής δεν είναι παρά μια τραγωδία. Ειδικά αν σκεφτείς σημερινά δεδομένα. Είμαστε πλέον δέσμιοι λέξεων που γίνονται ακόμα και αιτία πολεμικών συρράξεων ή διπλωματικών επεισοδίων, επαναλαμβάνουμε στην καθημερινότητά μας την μοναξιά μπροστά στην οθόνη του smartphone μας και φανατιζόμαστε με θεωρίες συνωμοσίας, ριάλιτι εκπομπές, απολιτικά κόμματα και θρησκευτικές ιδεολογίες. Προσπαθούμε να επιβάλλουμε το δίκιο με τις δικές μας λέξεις, τις μόνες που μάθαμε χωρίς να ξέρουμε γιατί αλλά χωρίς να ανεχόμαστε ο,τιδήποτε άλλο - όχι επειδή δεν θέλουμε αλλά διότι δεν ακούμε.

Διάβασα πρόσφατα μια εξυπνη αν κσι θλιβερή φράση: ο Όργουελ έγραψε τον Μεγάλο Αδελφό ως πρόληψη δεινών, όχι ως παράδειγμα προς μίμηση. Πιστεύω και ο Ιονέσκο αν και γνώριζε την ματαιότητα των πραγμάτων, παρόλαυτά και οι πιο ευφάνταστοι δεν ξέρω πόσο πιο πολύ θα χρειαζόταν να σκάψουν κάτω απ'την ανοησία.

Συγχαρητήρια στην ομάδα ΑΤΟΝΑΛ που αγάπησε και απέδωσε με μια πολύ καλή μετάφραση το έργο.

Το υπέρτατο τέχνασμα της μαζικής παραφροσύνης είναι ότι σας πείθει ότι το μόνο ανώμαλο άτομο είναι αυτό που αρνείται να ενταχθεί στην τρέλα των άλλων, εκείνο που προσπαθεί μάταια να αντισταθεί. Ποτέ δεν θα καταλάβουμε τον ολοκληρωτισμό εάν δεν καταλαβαίνουμε ότι οι άνθρωποι σπάνια έχουν τη δύναμη να είναι ασυνήθιστοι.

Προλάβετε παρακαλώ τις τελευταίες παραστάσεις, αν θέλετε να κοιτάξετε κατάματα το ολοζώντανο πτώμα της σημερινής κοινωνίας.